صافی کف پا عارضه ای بدون درد است که در آن ، قوس داخل پا صاف می باشد به طوری که هنگامی که ایستاده اید ، به پاشنه پا اجازه می دهد تا با زمین تماس کامل داشته باشد. صافی کف پا زمانی اتفاق می افتد که قوس پا در دوران کودکی رشد کافی نداشته باشد ؛ البته در موارد دیگر ، کف پای صاف ممکن است بعد از فشارهای سایشی ساده ناشی از افزایش سن ، جراحت یا بیماری ایجاد گردد. چنانچه خود یا فرزندتان به این عارضه دچار هستید می توانبد جهت معاینه و درمان به دکتر محمد ابراهیم طاهریان ، بهترین متخصص ارتوپد در تهران مراجعه نمایید. ایشان بهترین مشاوره را به شما ارائه می دهد.
از آن جا که وضعیت پا می تواند رباط پا را تغییر دهد ، شاهد آن خواهیم بود که گاهی اوقات صافی کف پا ، سبب بروز عوارضی در زانو و مچ پا شده و به مشکلاتی در راه رفتن ، دویدن ، ساعت ها ایستادن و مواردی از این قبیل می انجامد. کف پای صاف در برخی افراد ، بسیار خفیف بوده و دردی ایجاد نمی کند ؛ لذا در چنین مواردی درمان صافی کف پا ضرورت نخواهد داشت. اما چنانچه صافی کف پا ، موجب ناراحتی و نارسایی پا یا منجر به درد در ناحیه دیگری از بدن شود ؛ نیاز به درمان خواهد داشت.
کف پای صاف چیست ؟
پای انسان 33 مفصل دارد که 26 استخوان مختلف را بهم متصل می کند ؛ همچنین بیش از 100 عضله ، رباط و تاندون دارد. قوس موجود در کف پا ، حالت ارتجاعی به گام برداشتن می دهد ؛ به طوری که می توان گفت ساختار قوس پا تعیین می کند که فرد چگونه راه برود. همچنین توجه داشته باشید که قوس کف پا ، به توزیع وزن بدن در پا و ساق پا کمک می کند. از این رو در افرادی که کف پای صاف دارند ؛ ممکن است بر اثر توزیع ناموزون وزن ، هنگام ایستادن یا راه رفتن ، پای آن ها به سمت داخل بچرخد. لازم به ذکر است که کف پای صاف در نوزادان و نوپایان امری طبیعی است ؛ چرا که در این سنین ، قوس پا هنوز شکل نگرفته است. به طور کلی ، قوس پای بیشتر افراد در دوران کودکی و به تدریج شکل می گیرد ؛ اما در برخی افراد این اتفاق رخ نداده و در نتیجه این افراد به طور طبیعی قوس کف پا نخواهند داشت. توجه داشته باشید که بعضی کودکان ، کف پای صاف منعطف دارند که در آن قوس پا قابل رویت است ؛ اما زمانی که نشسته یا روی نوک انگشت می ایستند ، ناپدید می شود. ( اغلب کودکان با کف پای انعطاف پذیر و بدون هیچ مشکلی رشد می کنند. )
علائم صافی کف پا
بیشتر افرادی که با صافی کف پا روبرو هستند دچار هیچ گونه نشانه یا علائم ناشی از صافی کف پا نمی باشند. باید توجه داشته که رایج ترین نشانه کف پای صاف ، درد است. به طور کلی ، درد پا می تواند نتیجه کشیدگی عضله و رباط های اتصال دهنده باشد. لذا فشار ناهنجار به زانو و کشاله ( ناشی از صافی کف پا ) ، می تواند منجر به درد در این مفاصل شود.
دردی که از صافی کف پا منتج می شود ، معمولا بر نواحی ذیل تاثیر می گذارد :
- داخل مچ پا
- قوس پا
- ماهیچه ساق پا
- زانو
- کشاله
- قسمت تحتانی کمر
- قسمت تحتانی ساق پا
دلایل ایجاد کف پای صاف
به طور کلی ، کف پای صاف می تواند بر اثر رشد غیر طبیعی پا ، به دلیل وراثت یا وضعیت دیگری مانند فلج مغزی ایجاد شود. صافی کف پا در بزرگسالی نیز ، معمولا به دلیل شکستن یا در رفتگی استخوان ، پارگی یا کشیدگی تاندون یا آرتروز ایجاد می شود. ( صافی کف پا در بزرگسالان غالبا در در افراد 40 سال و مسن تر که دارای اضافه وزن بوده یا بی تحرک هستند ، بروز می نماید )
عوارض کف پای صاف
صافی کف پا می‌تواند تأثیرات و عوارض مختلفی بر سلامت عمومی فرد و عملکرد روزمره افراد داشته باشد. لازم به ذکر است این عوارض به تدریج و در صورت عدم درمان مناسب بروز می کنند. برخی از عوارض رایج صافی کف پا به شرح زیر است:
- تورم
- آرتروز
- پینه پا
- خستگی پا
- مشکلات زانو
- مشکلات کمر
- تاندونیت آشیل
- درد و ناراحتی در پا
- مشکلات در راه رفتن
- مشکل در انگشتان پا
- گرفتگی عضلات پا
- درد در ناحیه قوس کف پا
- ناتوانی در انجام برخی حرکات
- اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی
عوامل خطر ایجاد صافی کف پا
فاکتورهایی که می توانند احتمال صافی کف پا را افزایش دهند ؛ عبارتند از :
- ژنتیک
- قوس ضعیف پا
- جراحت پا یا مچ پا
- آرتروز یا آرتریت روماتوئید
- آسیب ، نقص عملکرد یا پارگی تاندون تیبیای خلفی
- سیستم عصبی یا بیماری عضلانی مانند فلج مغزی ، دیستروفی عضلانی
- اضافه وزن
- آسیب به پا یا مچ پا
- افزایش سن
- دیابت
انواع صافی کف پا
منعطف : حالت منعطف صافی کف پا رایج ترین نوع این ناهنجاری می باشد. در این ناهنجاری زمانی که در حالت ایستاده قرار نداشته باشید ، می توانید قوس پا را مشاهده نمایید ؛ اما زمانی که به صورت ایستاده قرار می گیرد و به اصطلاح وزن خود را بر روی پاها می اندازید ، قوس کف پا ناپدید می شود. این نوع از صافی کف پا در دوران کودکی و نوجوانی نمود پیدا می کند ، هر دو پا را تحت تاثیر قرار می دهد و به مرور زمان وخیم تر می شود. تاندون و رباط های قرار گرفته در کف پا ممکن است به کشیدگی ، پارگی و تورم دچار شوند.
غیر قابل انعطاف : افرادی که به صافی کف پای غیر قابل انعطاف مبتلا هستند ، چه در حالت نشسته چه در حالت ایستاده ، قوسی بر روی کف پای آن ها مشاهده نمی شود. این ناهنجاری عموماً در سال های نوجوانی نمود پیدا کرده و هرچه سن فرد بالاتر رود اوضاع آن وخیم تر می شود. در این شرایط درد زیادی در پاها احساس شده و حرکت پا در جهت های مختلف می تواند تا حدودی دشوار باشد. صافی کف پای غیر قابل انعطاف ممکن است یک یا هر دو پا را تحت تاثیر قرار دهد.
صافی کف پا در بزرگسالی : در این ناهنجاری ، قوس پا به صورت غیر منتظره ای از بین می رود. به عبارتی بافت های آن ناحیه دچار فروپاشی می شوند. به دنبال این عارضه ، پا به سمت بیرون تغییر حالت داده و این امر می تواند بسیار دردناک باشد. رایج ترین عللی که بروز صافی کف پا در بزرگسالی را در پی دارند ، التهاب یا پارگی تاندون (تاندون تیبیال خلفی) است که در نگهداشتن قوس کف پا نقش دارد.
ورتیکال تالوس : بعضی از نوزادان به یک ناهنجاری مادرزادی به نام تالوس عمودی یا ورتیکال تالوس مبتلا هستند که مانع شکل گیری قوس کف پا می شود. در این حالت محل قرارگیری استخوان تالوس در مچ پا صحیح نمی باشد.
درمان صافی کف پا
شمار زیادی از افردی که به صافی کف پا مبتلا هستند ، معمولاً به مشکل خاصی دچار نمی شوند و در نتیجه به روند درمانی نیاز پیدا نمی کنند. چنانچه علائمی همچون درد ، سفتی و گرفتگی پا و سایر علائمی از این دسته ، باعث آزار و ناراحتی شما شوند ، متخصص ارتوپد ، درمان های غیر جراحی را به شما پیشنهاد می کند. نیاز به جراحی به جهت اصلاح صافی کف پای قابل انعطاف یا مشکلات مربوط به استخوان ها یا تاندون ها به ندرت اتفاق می افتد.
- روندهای درمانی عبارتند از :
- مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی ، استراحت و استفاده از کمپرس یخ به کاهش درد و التهاب کمک می کنند.
- فیزیوتراپی به جهت کشش و تقویت تاندون ها و عضلات ، و بهبود انعطاف پذیری و دامنه حرکت آن ها انجام می شود.
- دستگاه های نگهدارنده مانند ارتز پا ، بریس های کف و ساق پا و کفش های مخصوص
راه های پیشگیری از صافی کف پا
پیشگیری از کف پای صاف شامل اقدامات مختلفی بوده که به حفظ سلامت پاها و جلوگیری از بروز مشکلات مرتبط با صافی کف پا کمک می کند. برخی از روش های موثر برای پیشگیری از کف پا صاف به شرح زیر است:
- در هنگام انجام ورزش و فعالیت های فیزیکی، از تکنیک های صحیح استفاده کنید.
- استفاده از کفی های طبی که به صورت اختصاصی برای نوع پا و نیازهای فرد طراحی شده اند.
- در صورت بروز هرگونه درد یا ناراحتی در پاها حتما به متخصص ارتوپد مراجعه نمایید.
- اضافه وزن فشار زیادی به پاها وارد می کند که به بروز صافی کف پا منجر می شود. بنابراین حفظ وزن مناسب و رعایت تغذیه سالم از اهمیت بالایی برخوردار است.
- پوشیدن کفش هایی با قوس مناسب به جلوگیری از بروز صافی کف پا کمک می کنند. لازم به ذکر است از پوشیدن کفش های خیلی تنگ یا خیلی گشاد خودداری فرمایید.
- تمریناتی مانند بلند کردن انگشتان پا و پاشنه ها، تمرینات کششی برای عضلات پا و تمرینات با استفاده از توپ های ورزشی به تقویت عضلات پا کمک بسیار زیادی می کند.
چه کسانی در معرض ابتلا به صافی کف پا هستند؟
صافی کف پا بنا به دلایل مختلفی رخ می دهد و برخی افراد به دلایل مسائل ژنتیکی یا محیطی بیشتر در معرض خطر هستند. به طور کلی افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به کف پا صاف هستند به شرح زیر است:
- اگر یکی از اعضای خانواده شما به صافی کف پا مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است.
- اضافه وزن فشار زیادی بر روی پاها وارد می کند که این موضوع منجر به کف پای صاف می شود.
- کارهایی که نیاز به ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت دارند در سلامت کف پا تاثیر می گذارند.
- پوشیدن کفش های نامناسب می توانند به مشکلات کف پا منجر شوند.
- افراد مبتلا به دیابت، اختلالات عصبی و اختلالات استخوانی در معرض ابتلا به این عارضه هستند.
- ورزشکاران یا افراد فعال به دلیل آسیب دیدگی پا و مچ پا بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه هستند.
- افراد مبتلا به بیماری هایی همچون فلج مغزی که ماهیچه ها را تحت تاثیر قرار می دهند.
- افرادی که دارای ناهنجاری های استخوانی مانند قوس های کم یا زیاد هستند بیشتر در معرض این مشکل قرار بگیرند.
- ورزش هایی مانند دویدن یا ورزش های پرتحرک که نیاز به فشار و بار زیاد بر روی پا دارند خطر صافی کف پا را افزایش می دهند.
- صافی کف پا در کودکان طبیعی بوده که به تدریج با رشد قوس های پا برطرف می شود. اما در سنین بالا به دلیل تحلیل رفتن ساختار پا ایجاد می شود.
