جراحی تعویض مفصل مچ دست ، به نسبت جراحی تعویض مفاصل لگن و زانو به مراتب کمتر انجام می شود ؛ اما با این وجود انجام این عمل جراحی در افرادی که با تخریب شدید مفصل مچ دست مواجه هستند ، می تواند تا حدود زیادی کمک کننده بوده و به میزان قابل توجهی سبب کاهش درد شده و به بهبود توانایی ها و حرکات مچ دست بیانجامد.
پیش از پرداختن به جراحی تعویض مفصل مچ دست ، لازم می دانیم اختصارا شما را با آناتومی مچ دست آشنا نماییم.
آناتومی مچ دست
به طور کلی آناتومی مچ دست از پیچیدگی بالایی برخوردار است. در بخش فوقانی مچ دست ، دو استخوان تحت عناوین استخوان رادیوس یا به عبارتی زند زبرین و اولنا یا زند زیرین واقع شده است و در بخش فوقانی آن ، هشت عدد استخوان کوچک موسوم به استخوان های کارپ موجود می باشد.
توجه داشته باشید کلیه استخوانچه های موجود در بخش پایین مچ دست ، به یکدیگر متصل بوده و نسبت به هم حرکت می نمایند.
لازم به ذکر است که این استخوانچه ها به کمک رباط های متعددی در کنار هم نگاه داشته می شوند.
استخوانچه های مچ دست از یک طرف به صورت واحد در کنار استخوان های ساعد حرکت می کنند و از طرف دیگر به استخوان های کف دست یا استخوان های متاکارپ نیز اتصال دارند.
توجه داشته باشید که بلند کردن اجسام سنگین توسط انگشتان دست ، نیازمند قدرت کافی مچ دست می باشد.
علل تعویض مفصل مچ دست
گاها به دنبال برخی بیماری ها نظیر آرتروز و رماتیسم مفصلی ؛ غضروف مفصل مچ دست ، تدریجا نازک می شود و به مرور و پس از گذشت چند وقت از بین می رود.
قاعدتا ، نازک شدن مفصل مچ دست ، منجر به سایش استخوان ها بر روی یکدیگر شده و موجب بروز درد و محدودیت های حرکتی می گردد.
در چنین مواردی با تعویض مفصل مچ دست می توان از ساییدگی استخوان ها بر روی هم ممانعت به عمل آورده و بدین ترتیب سبب بهبود دامنه حرکتی مفصل شده و درد را تا حدود قابل توجه کاهش داد.
جراحی تعویض مفصل مچ دست
این جراحی به بهبود عملکرد حرکات دست کمک می کند و فرد راحت تر می تواند فعالیت های روزانه خود را انجام دهد.
در طول این جراحی مفصل از کار افتاده ، از انتهای استخوان جدا شده و یک مفصل مصنوعی که به آن پروتز یا ایمپلنت نیز می گویند ، جایگزین آن می شود.
هدف اصلی عمل تعویض مفصل مچ دست ، بهسازی عمل دست و کاهش ناتوانی ها آن است.
مفصل مصنوعی که در جراحی از آن استفاده می شود ، از جنس فلز و پلاستیک می باشد.
جراحی تعویض مفصل مچ دست ؛ می تواند هم زمان با پروسه های دیگری ، همچون اصلاح بدشکلی یا ناهنجاری های مربوط به تاندون ، اعصاب یا مفاصل کوچک انگشت ها و شست دست انجام پذیرد.
پیش از شروع عمل ، فرد تحت بی هوشی عمومی قرار گرفته یا بی حسی منطقه ای اعمال می شود.
سپس با ایجاد یک برش بر روی مچ دست ، مفاصل آسیب دیده ای که در قسمت انتهایی استخوان ساعد قرار دارند ، خارج شده و گاهی اوقات نیز ردیف اول استخوان های مچ دست نیز برداشته می شوند.
بخش ساعدی ایمپلنت ، به بخش مرکزی استخوان رادیوس ساعد متصل می شود.
قسمت دیگر ایمپلنت که جایگزین استخوان های مچ دست می باشند ، به بخش میانی استخوان های کف دست یا ردیف های باقی مانده از استخوان های مچ، اتصال پیدا می کند.
برای نگهداشتن ایمپلنت در محل ، از سیمان استخوانی استفاده می شود.
آیا جراحی تعویض مفصل مچ دست عوارض دارد ؟
طبیعتا جراحی تعویض مفصل مچ دست مانند هر عمل جراحی دیگری ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد. در ذیل به برخی از مهم ترین این عوارض اشاره نموده ایم :
- بروز عفونت در موضع جراحی ، یکی از عوارض احتمالی پس از جراحی تعویض مفصل مچ دست می باشد که در صورت وقوع آن ، برای بیمار داروهای آنتی بیوتیک تجویز می شود.
البته ناگفته نماند که در برخی موارد ، بسته به وضعیت بیمار و وسعت عفونت ، ممکن است نیاز باشد مفصل مصنوعی از بدن خارج شود.
- از دیگر عوارض احتمالی که پس از جراحی تعویض مفصل مچ دست ممکن است رخ دهد می توان به لق شدن مفاصل مصنوعی اشاره نمود که به دنبال شل شدن اتصال مابین استخوان و مفصل مصنوعی ایجاد می شود.
لازم به ذکر است که ریسک لق شدن مفصل مصنوعی مچ دست نسبت به مفاصل لگن و زانو ، کمتر می باشد.
باید توجه داشت که در صورت لق شدن مفصل مصنوعی مچ دست باید مجددا یک عمل جراحی دیگر به منظور تعویض مفصل انجام گیرد.
دوره ریکاوری پس از جراحی تعویض مفصل مچ دست
مدت زمان ریکاوری بعد از جراحی تعویض مفصل مچ دست ؛ با توجه به سن ، سلامت فردی و سایر فاکتورها ، بین 3 الی 6 ماه متغیر است.
بعد از عمل ، در چندین هفته اول، دست درون گچ قرار می گیرد.
پس از باز شدن گچ دست ، برای محافظت بیشتر ، به مدت 6 الی 8 هفته باید از اسپلینت های طبی استفاده شود.
دوره ریکاوری تا حدودی با درد همراه است.
طی چندین هفته به منظور باز گرداندن حرکات دست به حالت اولیه و افزایش قدرت و استقامت مچ دست و همچنین تسکین درد ، یک سری تمرینات کم فشار باید انجام شود.
جراحی تعویض مفصل ، می تواند 50 درصد حرکات نرمال و طبیعی مچ دست را بهبود بخشد.
انجام این عمل ، محدودیت هایی را نیز ایجاد می کند ؛ استفاده از چکش یا ابزار آلات بادی پس از تعویض مفصل ، برای فرد ممنوع می شود.
فرد مجاز است تنها وزن محدودی را حمل کند ؛ در صورتی که او بر روی دست خود بیفتد ، ایمپلنت کار گذاشته شده همانند استخوان ، ممکن است شکسته شود.
بنابراین از پرداختن به فعالیت ها و ورزش هایی که احتمال وقوع این مورد را افزایش می دهند ، باید امتناع کنید.
هرچند که امروزه ایمپلنت های مورد استفاده از کیفیت خوبی برخوردار هستند ، اما به هر دلیلی ممکن است از محل خود جا به جا یا از استخوان جدا شوند.
در این صورت برای ترمیم آن باید مجددا جراحی انجام شود.
به طور متوسط انتظار می رود که ایمپلنت مچ دست ، با مراقبت صحیح از آن ، حدود 10 تا 15 سال دوام داشته باشد.
توصیه می شود پس از جراحی ، هر سال یا هر دو سال یک مرتبه به جراح خود مراجعه کنید.
