به بیان دکتر محمد ابراهیم طاهریان، بهترین متخصص ارتوپد در تهران ، بیماری دیسک خصوصا بیماری دیسک کمر از شایع ترین بیماری ها به شمار می رود. قبل از بررسی این بیماری لازم می دانیم به اختصار توضیحاتی درباره ساختمان دیسک ارائه نماییم. ستون فقرات متشکل از سه بخش می باشد که عبارتند از :
- ستون فقرات گردنی
- ستون فقرات سینه ای
- ستون فقرات کمری
بین تمام مهره های ستون فقرات ، دیسک قرار دارد که باعث انعطاف پذیری ستون فقرات شده و از صدمات نخاع در برابر فشارهای غیرعادی جلوگیری می کند.
به طور کلی دیسک از دو قسمت تشکیل شده است :
- قسمت مرکزی یا نوکلئوس که ژله مانند و نرم است.
- قسمت محیطی یا آنولوس که بافت سفت و محکم تری است.
بخش ژله مانند داخلی دیسک یا اصطلاحا بافت موکوس ، همانطور که اشاره شده ژله مانند است ؛ لذا در صورتی که هر گونه فشار غیرطبیعی ای به این بافت وارد شود می تواند موجب اعمال فشار مضاعفی بر بافت بیرونی شده و در نتیجه ریشه های عصبی را تحت فشار قرار دهد. ریشه های عصبی زمانی که تجمع پیدا می کنند ، سبب تشکیل عصبی می شوند که به اندام تحتانی ( مهره های کمری ) یا اندام فوقانی ( مهره های گردنی ) منتهی می شود. توجه داشته باشید که دیسک ، طبیعی بوده و در همه افراد وجود دارد ؛ اما زمانی که دیسک بزرگ شده و به ریشه ها فشار وارد آورد ، منجر به ایجاد بیماری دیسک خواهد شد.
در صورت بروز بیماری دیسک ، چه علائمی نمود پیدا می کنند ؟
بیماری دیسک می تواند در هر قسمت از ستون فقرات اتفاق افتد اما بخش تحتانی کمر به میزان بیشتری در خطر فتق دیسک قرار دارد. با توجه به محل بروز بیماری و آیا اینکه دیسک به ریشه های عصب ها فشاری وارد می کند یا نه ، علائم متفاوتی نمود پیدا خواهند کرد. عموما علائم بیماری فتق دیسک یک سمت بدن را درگیر می سازند.
درد دست یا پا : اگر بیماری دیسک در قسمت پایین کمر رخ داده باشد ، علاوه بر کمر درد به طور معمول در نواحی باسن ، ران و ساق پا به درد دچار می شوید. همچنین امکان دارد درد از مچ پا به پایین نیز احساس شود.
زمانی که بیماری دیسک در مهره های گردنی وقوع می یابد ، بیشترین درد در نواحی کتف و بازوها احساس می شود. امکان دارد این درد به هنگام سرفه یا عطسه به سبب فشار این اعمال ، به قسمت های دیگر نیز منتقل شود. درد بیماری دیسک بسیار نیشدار و سوزناک می باشد.
بی حسی یا احساس گزگز : کسانی که به فتق دیسک دچار می شوند ، در ناحیه درگیر بیماری ممکن است بی حسی را تجربه کنند یا اینکه احساسی همچون گزگز یا مور مور شدن به فرد دست بدهد.
ضعیف شدن : عضلاتی که تحت تاثیر اعصاب تحت فشار به سبب بیرون زدگی دیسک هستند ، به تدریج تضعیف می شوند. این امر موجب لغزیدن شما به هنگام راه رفتن شده و توانایی شما در گرفتن و حمل اجسام را نیز تضعیف می کند.
این احتمال هم وجود دارد که به بیماری دیسک دچار باشید اما علائمی نمود پیدا نکند. در این شرایط تنها با انجام تصویربرداری پزشکی از نخاع وجود بیماری مشخص می گردد.
علت بروز بیماری دیسک
فتق و بیرون زدگی دیسک مهره های ستون فقرات در اغلب موارد به سبب ساییدگی و فرسودگی ناشی از افزایش سن نمود پیدا می کند که به آن دیسک دژنراتیو می گویند. هر چه سن افراد بالاتر می رود ، از انعطاف پذیری دیسک کاسته می شود و در این شرایط به میزان بیشتری تحت فرسایش یا پارگی قرار می گیرند. گاهی اوقات افراد به هنگام بلند کردن و حمل اجسام سنگین به جای آن که فشار را بر روی عضلات ران و ساق پا تقسیم کنند ، تمام فشار را به عضلات کمر وارد می سازند. همین امر می تواند به مرور منجر به وقوع بیماری دیسک شود. در موارد نادر نیز آسیب های فیزیکی مثل افتادن از جایی ممکن است به فتق دیسک منتهی شود.
ریسک فاکتورها :
برخی از عوامل ، ریسک وقوع بیماری را افزایش می دهند ؛ از جمله :
- اضافه وزن زیاد
- نوع شغلی که فرد به آن مشغول است
- ژنتیک
- سیگار و استعمال دخانیات
- نشستن زیاد و مداوم
انواع دیسک
به طور کلی دیسک چند نوع است. در برخی موارد دیسک یک مقدار برجسته می شود. زمانی که دیسک برجسته شده و به ریشه ها اتصاع یابد سبب بروز علائمی در پاها ، کمر ، دست ، شانه ، گردن و اندام ها می گردد. اما چنانچه دیسک تحت فشار بیش از حد واقع شده باشد ، در نتیجه قسمت ژلی ای مانند بین دیسک ها بر قسمت محیطی فشار آورده و در نتیجه منجر به پاره شدن این قسمت می گردد ؛ پارگی این بخش سبب می شود عصب ، تحت فشار قرار گیرد و این مسئله نیز موجب ایجاد دردهای شدید در لگن ، کمر و اندام های تحتانی می گردد. از این رو از بیماری دیسک ، تحت عنوان دیسک پاره شده یا پارگی دیسک نیز یاد می شود.
توضیحات دکتر محمد ابراهیم طاهریان متخصص ارتوپد ، درباره درمان دیسک
تشخیص بیماری دیسک
چگونه می توان بیماری دیسک را تشخیص داد ؟
در صورتی که پزشک متخصص ارتوپد پس از معاینه بیمار ، مشکوک به وجود بیماری دیسک شد ؛ جهت تشخیص قطعی بیماری درخواست نوار عصب و ام آر آی صادر می نماید. لازم به ذکر است که در نوار عصب ، درگیری ریشه های عصبی معلوم می شود و در ام آر آی نیز ، فشاری که روی ریشه های عصب هست مشخص خواهد شد. با معاینه بالینی و این دو آزمایش ، جراح تشخیص خواهد داد که بیمار در چه مرحله ای است و آیا برای درمان ، نیازمند درمان طبی است یا درمان جراحی ؟
درمان بیماری دیسک
زمانی که دیسک برجسته شده ، پاره شده یا روی ریشه های عصب فشار وارد سازد ؛ چنانچه در ناحیه کمر باشد سبب ایجاد درد روی کمر ، لگن و اندام تحتانی می شود و در صورتی که در ناحیه گردن باشد ؛ علائمی بر روی گردن ، شانه و دست ها به دنبال خواهد داشت. بنابراین دیسکی نیازمند درمان خواهد بود که با علائم همراه باشد. اکثر دیسک ها نیاز به درمان جراحی ندارند ؛ به عنوان مثال دیسک هایی که صرفا برجسته شده و پاره نشده اند و برجستگی شان زیاد نیست ؛ در عمده موارد با درمان طبی ، استراحت ، فیزیوتراپی ، توانبخشی و آب درمانی می توان فشار را از روی ریشه های عصبی برداشته و درد اندام را برطرف نموده و به دنبال آن شرایط بیمار را به قبل از ابتلا به این بیماری بازگرداند.
چنانچه درمان متناسب برای بیمار ، درمان طبی باشد ؛ موارد فوق صوت گرفته و در اکثر موارد این درمان ها بر روی بیمار پاسخگو خواهند بود ، البته طول درمان ، بسته به شرایط بیمار متفاوت خواهد بود تا جایی که برخی بیماران در عرض چند هفته و برخی طی چند ماه به درمان طبی جواب می دهند. در صورتی که بیمار به درمان های طبی پاسخگو نباشد ، نیاز به درمان جراحی خواهد داشت و باید تحت جراحی دیسک قرار گیرد. لازم به ذکر است که تشخیص این مسئله در صلاحیت جراح ستون فقرات می باشد.
دکتر محمد ابراهیم طاهریان جراح اندام و ستون فقرات و جراح آندوسکوپی دیسک ، از برترین جراحان ارتوپد تهران می باشند که شما عزیزان می توانید با مراجعه به مطب ایشان از دردهای مزمن دیسک رهایی یابید.
