آب درمانی یا Hydrotherapy ، نوعی متد درمانی است که در کاردرمانی و فیزیوتراپی مورد استفاده قرار می گیرد و باید تحت نظر بهترین متخصص ارتوپد تهران انجام شود. به گفته دکتر محمد ابراهیم طاهریان ، به طور کلی از این روش درمانی ، عمدتاً در راستای کاهش درد اندام و مفاصل و همچنین افزایش قدرت اندام و گسترش دامنه حرکات مفاصل بدن ، بهره گرفته می شود.
آب درمانی چیست ؟
معمولا آب مورد استفاده در آب درمانی ، آب گرم می باشد. گرمای آب ، جریان خون در پوست را تسریع کرده و بدین ترتیب از تنش و درد عضلات ، مفاصل و استخوان های بدن می کاهد. از این فرایند درمانی می توان ، به منظور درمان بیماری های متعددی ؛ از جمله انواع روماتیسم ، آرتروز و غیره استفاده کرد.
نحوه تاثیر آب درمانی
پرسشی که غالبا در خصوص این پروسه از بهترین متخصص ارتوپد تهران مطرح می گردد ، این است که آب درمانی چگونه سبب تقلیل شدت درد می گردد ؟ در پاسخ به این سوال متداول ، باید گفت که به طور کلی مکانیسم کار هیدروتراپی به نحو ذیل است :
- در این تکنیک ، اندام مورد نظر ، گرم شده و در نتیجه از شدت درد کاسته می شود.
- وزن بدن در هنگام قرارگیری در آب ، سبک شده و این امر ، منجر به تسهیل حرکت اندام ها برای فرد می شود.
- عضلات بدن به دلیل مقاومتی که آب در مقابل حرکت اندام ها ایجاد می کند ، تقویت می گردد ؛ لذا تقویت عضلات ، سبب بهبود دامنه حرکات بدن خواهد شد.
- بدن با قرارگیری در آب ، آرامش یافته و قاعدتا آرامش روحی می تواند به کاهش درد اندام بیانجامد.
مزایای آب درمانی و راه رفتن در آب
راه رفتن در آب ، اثرات مثبت زیادی در پی دارد که در ذیل به برخی از مهم ترین آن ها اشاه نموده ایم :
- استخوان های لگن و ستون مهره ها و به طور کلی اندام های تحتانی بدن ؛ به دنبال راه رفتن در آب ، قوی تر شده و به این ترتیب از بروز پوکی استخوان نیز جلوگیری به عمل خواهد آمد.
- جریان خون با راه رفتن در آب ، افزایش یافته و این امر به عملکرد بهتر قلب و ریه منتج می گردد.
لازم به ذکر است که راه رفتن روی زمین ، در قیاس با راه رفتن در آب ، کمک قابل توجه تری به سلامت بدن می کند. از این رو توصیه می شود ، چنانچه توان راه رفتن بر روی زمین برای تان امکان پذیر است ، در پیاده روی اهمال نورزید.
تاثیر آب درمانی در تسکین دردهای ستون فقرات
هیدروتراپی ، در معالجه طیف وسیعی از بیماری ها ، مانند آرتروز و دردهای ستون فقرات کاربرد دارد. شناوری در آب یا در واقع همان بی وزنی که شما را روی آب نگه می دارد ؛ باعث می شود شما بسیار سبک شوید ؛ در نتیجه تنش و فشار را از روی مفاصل تحمل کننده وزن ، عضلات و اعصاب دردناک برمی دارد. این قابلیت به بیمارانی که قادر به تحمل وزن نیستند ، این فرصت را می دهد تا آب درمانی را بدون نگرانی از آسیب دیدگی بیشتر خیلی زود شروع کنند. اهداف هیدروتراپی ، کاهش درد ، افزایش و بهبود دامنه حرکتی – عملکردی صحیح و قدرت عضلانی و حفظ تعادل است.
دمای آب معمولا 34 درجه سانتیگراد است که گرمتر از یک استخر معمولی است. دمای گرم آب به ماهیچه ها اجازه می دهد تا شل شوند و درد مفاصل را تسکین می دهد و به بیماران این اجازه را می دهد تا با انجام طیف وسیعی از تمرینات حرکتی ، احساس راحتی کنند. فشار هیدرواستاتیک نیرویی است که توسط آب از هر جهت به بدن وارد می شود. به فشرده سازی بدن کمک می کند تا تورم را کاهش داده و گردش خون را افزایش دهد. با این کار متابولیسم ، در عضلات افزایش یافته و در نتیجه تقاضای اکسیژن بیشتر و تولید دی اکسید کربن افزایش می یابد. افزایش دمای بدن اجتناب ناپذیر است ، زیرا بدن از آب و تمام عضلات منقبض شده گرما می یابد. با گرم شدن پوست رگ های خونی سطحی گشاد شده و خون رسانی محیطی افزایش می یابد. خون جریان یافته در این رگ ها گرم شده و دمای ساختارهای زیرین افزایش پیدا می کند ؛ گرمای نسبتا ملایم آب ، حساسیت انتهای عصب حسی را کاهش می دهد.
تکنیک های مختلف آب درمانی
-
آب درمانی آی چی Ai Chi
شامل تمرینات تنفسی و حرکات ورزشی است که منجر به افزایش قدرت بدنی و عضله سازی ، سطح اکسیژن و انرژی مورد نیاز سلول ها می شود. قدم زدن در آب با گام های بلند با نظارت یک متخصص به تسکین دردهای مزمن کمر ، آرتروز یا ناهنجاری ناشی از فلج مغزی مفید است.
-
حمام گرم پا
غوطه وری موضعی پا و مچ پا در آب با دمای 102-112 درجه فارنهایت به مدت 30-30 دقیقه. سیستم Kneipp ، شامل استفاده از آب سرد و گرم روی پوست است و به بهبود سیستم ایمنی بدن کمک می کند.
-
هیدرو ماساژ
شامل استفاده از آب گرم است که ماساژ شیمیایی ، مکانیکی و حرارتی را به بدن وارد می کند و به بهبود گردش خون ، تسکین درد و تنش کمک می کند. حمام و دوش می تواند سالم و شفابخش باشد. حمام یا دوش آب گرم می تواند باعث آرامش شود ، استرس را کاهش داده و سموم را دفع کند. افزودن روغن های اساسی یا گیاهان به حمام می تواند مزایای درمانی را افزایش دهد.
-
حمام سرد پا
در این تکنیک از آب درمانی پا تا مچ ، حدود یک دقیقه در آب سرد غوطه ور می شود. حمام سرد پا باعث تسکین پای خسته می شود.
-
کمپرس
در این روش ، حوله را در آب گرم و یا خنک خیس کرده و سپس در ناحیه خاصی از بدن قرار می دهند. کمپرس خنک باعث کاهش التهاب و تورم می شود ، کمپرس گرم باعث افزایش جریان خون می شود و عضلات سفت و دردناک را تسکین می دهد. هنگامی که پا معالجه می شود ، به عنوان جوراب گرم کننده یا جوراب مرطوب نیز شناخته می شود.
-
حمام هیپ یا سیتز
این تکنیک از آب درمانی شامل دو وان آب گرم و خنک است. در این تکنیک ، شما در یک وان نشسته و پاها را در وان دیگر قرار می دهید و سپس جای خود را عوض می کنید. حمام سیتز برای بواسیر ، سندرم قبل از قاعدگی ( PMS ) و مشکلات قاعدگی توصیه می شود.
-
حمام بخار یا حمام ترکی
از حمام بخار برای درمان برونشیت ، آسم ، مشکلات پوستی ، درد و آلرژی استفاده می شود.
-
سونا
هوای خشک و گرم باعث تعریق می شود و بدین ترتیب به التیام درد کمک می کند.
-
استنشاق بخار
در این تکنیک آب درمانی ، آب در یک قابلمه بزرگ جوشانده می شود. استنشاق بخار ، موجب تسکین عفونت سینوسی و گرفتگی بینی می شود. لازم به ذکر است افرادی که فشار خون دارند باید از استنشاق بخار خودداری کنند.
-
حمام غوطه وری کامل
فرد حدود 20 دقیقه در آب غوطه ور می شود ( تا سطح شانه ). دمای آب ، در حدود 90 درجه فارنهایت حفظ می شود. آب ممکن است ساده یا ممکن است حاوی گیاهان ، نمک ها یا روغن ها باشد. این شکل از آب درمانی ، باعث ایجاد آرامش می شود. وان های آبگرم ، گاهی اوقات به عنوان آبگرم یا با نام تجاری جکوزی نیز شناخته می شوند.
-
حمام های گرداب
در این روش ، بدن را در یک حمام تحت فشار قرار می دهند. حمام گرداب ، به سوختگی و زخم کمک می کند و حتی می تواند استرس را کاهش دهد. اندازه مخزن گرداب ، می تواند متفاوت باشد. اگر غوطه وری کامل لازم نباشد ، مخازن کوچکتر با نیمکت های قابل تنظیم در مخزن می توانند به این روش درمانی کمک کنند.
در آخر باید اشاره داشت که بیماری های آرتروز زانو و گردن ، روماتیسم مفصلی ، درد پایین کمر و گردن درد ، درد عصب سیاتیک ، زانو و پا درد ، شانه و کمر درد ، از جمله مواردی هستند که می توانند از مزایای آب درمانی و بدون نیاز به جراحی تحت نظارت پزشک بهره مند شوند.
موارد منع آب درمانی :
هیدروتراپی همانند دیگر فرآیند های درمانی برای همه ی افراد مناسب نخواهد بود. بیمارانی که دچار یکسری از عارضه ها هستند که حتی آب درمانی شرایط آن ها را وخیم تر می کند ، در نتیجه بهتر است این افراد روش مذکور را انجام ندهند. عبارتند از :
- نارسایی قلبی و عروقی
- اشخاص مبتلا به تب و عفونت
- تکرر ادرار
- کسانی که به اختلال حساسیت دما دچار هستند
- بانوان باردار با فشار خون غیر طبیعی
آب درمانی چطور می تواند پارگی دیسک کمر را بهبود ببخشد ؟
هیدروتراپی با استفاده از روش تلفیق سه عنصر از درمان پشتیبانی می کند :
- گرما
- ماساژ
- تقویت
این موارد به شرح زیر باعث بیشتر شدن رفاه در اشخاص با پارگی دیسک کمر می گردند ، گرما موجب گشاد شدن عروق پوستی می گردد و سبب بیشتر شدن سوخت و ساز بدن می شود. روند تسریع سم زدایی بیشتر می شود. ماساژ در آب گرم علت شل شدن ماهیچه ها و عضلات می گردد که این کار میزان درد ناشی از بیماری را کاهش می دهد. بودن در آب باعث می شود ، شخص احساس بی وزنی داشته باشد که این حس به کم شدن میزان فشار وارده به عضلات می گردد در نتیجه درد کمتری را حس می کند. بنابراین تسکین دهنده مناسبی برای درد می باشد.
آب درمانی برای کمر درد
یکی از مزیت های عمده این روش در بیماران ابتلا به کمر درد کم شدن وزن مقدار قابل توجهی است که سبب کمتر شدن اسپاسم عضلانی ناشی از دیسک می گردد. دو شیوه آب درمانی وجود دارد که به گفته متخصصین می تواند برای بیماران دردکمر مفید باشد ؛ ماساژ شدید و ماساژ ملایم.
ماساژ احیا کننده کمر :
- آرام سازی و فعال سازی شدید عضلات پشت و گردن
- خستگی را از بین می برد
- انرژی تازه القا می شود
- ماساژ آرامش بخش کمر
- این ماساژ موجب شل شدن شدید عضلات پشت و همچنین کم شدن تنش می گردد.
روش های هیدروتراپی درون استخر برای دیسک کمر :
- تمرین بالا آوردن پا در آب :
در این فعالیت در حالی که لبه استخر را با دست خود به عنوان تکیه گاه نگه داشته اید بر روی یک پا بایستید و پای دیگر خود را به سوی بالا بیاورید.
- تمرین کشش زانو به سمت سینه :
در این روند همانند دیگر فعالیت که گفته شد مجددا از لبه استخر به عنوان تکیه گاه استفاده کرده و این بار بر روی یک پای خود بایستید و زانوی پای دیگر را خم کرده و به سمت قفسه سینه بیاورید.
- تمرین کششی پا با تکیه به دیوار :
در این پروسه فرد حالتی شبیه به سوپرمن را گرفته به بیان ساده تر یعنی با استفاده از دو دست لبه استخر را محکم گرفته و بدن و پاهای خود را در آب معلق کنید. این روند موجب منبسط شدن ماهیچه های نواحی کمر و مفصل ها در پشت می گردد.
- پیاده روی در آب درون استخر :
راه رفتن در آب جهت جلو و عقب در حالتی که قفسه سینه بالای سطح آب قرار داشته باشد. موجب درگیر شدن عضله های ساق پا می شود. با توجه به این که این روش همچون پیاده روی در خشکی به زانو و لگن فشاری وارد نمی شود.
چرا از آب درمانی استفاده می شود؟
این رویه ، به منظور بهبود علائمی مثل درد و خشکی مورد استفاده قرار می گیرد. امکان دارد پزشک شما نوعی از این درمان را به عنوان بخشی از یک درمان کلی تر برایتان توصیه کند. هیدروتراپی به بیماران کمک می کند از شر نشانه های زیر خلاص شوند :
- درد
- کبودی
- تورم
- خشکی
- درد در عضلات
- درد قاعدگی
از آب درمانی برای درمان چه بیماری هایی استفاده می شود؟
افراد با بیماری های متعددی می توانند از آب با دماهای مختلف بهره بگیرند تا احساس بهتری داشته باشند. این فرآیند می تواند به اشخاصی که به بیماری های زیر مبتلا هستند کمک کند :
- پوکی استخوان
- فیبرومیالژیا
- بیماری پارکینسون
- نوروپاتی یا آسیب عصب
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- فلج چندگانه (MS)
- فلج مغزی
مهم است که به یاد داشته باشید این پروسه هیچ یک از بیماری های ذکر شده را درمان نمی کند و نباید جایگزین هیچکدام از درمان ها و داروهای تجویز شده توسط پزشک شود. در بیشتر موارد ، آب درمانی به بیماران کمک می کند با بهبود موقت درد ، خشکی و تورم احساس بهتری داشته باشند.
هیدروتراپی و فیزیوتراپی
زمانی که بعد از یک آسیب یا حادثه در حال بهبودی هستید ، می توانید در کنار فیزیوتراپی از این درمان نیز به عنوان مکمل بهره بگیرید. حرکت کردن در آب شرایطی را ایجاد می کند که با امنیت کامل ، در محیطی با مقاومت کم ورزش کنید. احتمالا شما هم شنیده اید که ایروبیک در آب یا شنا کردن یک گزینه عالی برای کسانی است که با انجام ورزش های دیگر دچار درد می شوند.
بعد از هر جراحی برای شروع دوباره ورزش ، حتما با متخصص خود هماهنگ کنید. آب درمانی ، رفتن به استخر و یا حتی قرار گرفتن در وان حمام می تواند ریسک بروز عفونت را زیاد کند.
